*BAD Award winner 2022

MUD & FLOOD ~ The return of Nehalennia
Nonhuman Nonsense (Linnea Våglund, Leo Fidjeland & Filips Sta?islavskis)
Marte Stoorvogel | Dept of Estuarine & Delta Systems at NIOZ

Dit is een interactieve installatie: Je wordt uitgenodigd om naar de schelpen te luisteren, je haar te knippen, een buisje modder te drinken en een appel mee te nemen. 

Een eigentijdse tempel voor een lang vergeten godin van de Zeeuwse zee, die zich ontpopt als een 21ste eeuwse hydrofeministe. In koor met wetenschappers verbonden aan het Nederlands Instituut voor het Onderzoek der Zee (NIOZ) leert Nehallennia ons dat de grens tussen land en water een zachte grens hoort te zijn, geen harde border van basaltblokken en hoge dijken. Juist de modder en de klei van schorren en kwelders beschermen ons tegen het rijzende water. 

Om rampzalige overstromingen als gevolg van de klimaatcrisis te voorkomen moet juist Nederland haar relatie tot de zee te hervormen. Ingenieurs proberen manieren te vinden om met de natuur te bouwen in plaats van ertegen, met name langs de kust. We beseffen nu dat de ecosystemen die vroeger in deze gebieden bestonden, de slikken en schorren die historisch gezien als 'kwade plekken' werden beschouwd, een sleutelrol spelen bij het verzachten van stormschade. Ze absorberen de kracht van de golven, voorkomen erosie en passen zich dynamisch aan aan veranderingen van het zeeniveau.

Dit besef is controversieel, weet Marte Stoorvogel als researcher verbonden aan het NIOZ, omdat het betekent dat we een zekere mate van controle over de natuurlijke krachten van het water moeten opgeven. Op sommige plaatsen moeten de dijken worden geopend en een deel van het gewonnen land teruggegeven aan de zee. Mensen zullen moeten verhuizen, muggen en troebele geuren keren terug, we moeten risico leren aanvaarden en samenleven met natuurlijke processen.

Voor Zeeuwen is dit een grote stap, maar de in Berlijn gevestigde ontwerpstudio Nonhuman Nonsense ziet het ook als een kans op een noodzakelijke paradigmaverschuiving in onze relatie met het water, de delta's, de modder, de moerassen. Een verschuiving waarbij de mens geen heroïsche strijd tegen het gevaar en het kwaad meer voert, maar zich afhankelijk weet te maken van de niet-menselijke wezens waarmee ze ecologische habitats delen, verbonden door het water. 

Dit besef kan onze hele manier van denken, ons begrip van de wereld, veranderen. Niet alleen op technologisch en wetenschappelijk niveau, maar ook op filosofisch en mythologisch niveau. Om dat te onderstrepen blazen de kunstenaars de oude Zeeuwse mythe van de godin ~Nehalennia~ , vrij vertaald als "zij die bij de zee is", nieuw leven in en creëren ze een kosmogonisch verhaal op basis van huidig wetenschappelijk begrip van de modder en de vloed. 

Nehalennia's verhaal, dat teruggaat tot de 2e eeuw voor Christus, kan ons leren te begrijpen waarom overgangsgebieden belangrijk zijn en betekenis geven aan het 'opofferen' van menselijke ruimte voor niet-menselijke leefgebieden. Het herschept een levende relatie met de zee die ooit verloren ging, maar nu terugkeert op basis van wetenschappelijke inzichten.
Door een voorchristelijke godin te laten herleven creëren Nonhuman Nonsense en Marte Stoorvogel een verhaal dat rijk en lokaal is en tegelijkertijd deel uitmaakt van een mondiaal discours, waarin de klimaatnood ons dwingt onze hele relatie tot niet-menselijke wezens en krachten opnieuw te evalueren.

Met dank aan :

Zeeuws Museum - Nehalennia Altaar | Céline Mathieu - tekst | Birt Berglund  - geluid | DALL-E  - schilderijen